تجزیه و تحلیل PESTEL چیست؟

در مقاله زیر قصد داریم تجزیه و تحلیل PESTEL (پستل) را بررسی کنیم. ابتدای امر مقدمه ای از ابزار های مربوطه خواهیم داشت. سپس نحوه استفاده و بکارگیری تجزیه و تحلیل PESTEL در کسب وکارها را شرح میدهیم و در نهایت طی چند مرحله نحوه انجام یک تحلیل PESTEL را بررسی خواهیم کرد. پس از مطالعه مقاله شما میتوانید تعریف تجزیه و تحلیل PESTEL و کاربرد آن را در کسب وکارهای مختلف شرح دهید. در آخر می توانید دیدگاه ها و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

مقدمه ای بر تجزیه و تحلیل PESTEL

در دنیای پرشتاب کسب و کار امروز، سازمان‌ها با طیف وسیعی از عوامل خارجی روبرو هستند که بر عملکرد و موفقیت آن‌ها تأثیرگذارند. این عوامل شامل تغییرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، محیطی و قانونی هستند. برای اینکه یک سازمان بتواند در این محیط پیچیده و رقابتی به حیات خود ادامه دهد، باید به طور مداوم محیط اطراف خود را رصد کرده و به تغییرات آن پاسخ دهد. تجزیه و تحلیل PESTEL ابزاری قدرتمند است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا این عوامل خارجی را شناسایی کرده و تأثیر آن‌ها بر کسب و کار خود را ارزیابی کنند. با استفاده از این ابزار، سازمان‌ها می‌توانند فرصت‌های جدید را شناسایی کنند، تهدیدات بالقوه را پیش‌بینی نماید. در واقع این ابزار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا محیط اطراف خود را بهتر درک کنند، ریسک‌ها را کاهش دهند و فرصت‌های جدید را به دست آورند. در این وبلاگ، بررسی خواهیم کرد که تجزیه و تحلیل PESTEL برای چه مواردی استفاده می شود و همچنین مزایا و معایب استفاده از آن در یک محیط کسب و کاری را بررسی خواهیم کرد.

تجزیه و تحلیل PESTEL چیست؟

تجزیه و تحلیل PESTEL مخفف ابزاری است که برای شناسایی نیروهای کلان (خارجی) پیش روی یک سازمان استفاده می شود. حروف PESTEL مخفف عبارت های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، زیست محیطی و حقوقی هستند. در بازاریابی، قبل از اجرای هر نوع استراتژی یا طرح تاکتیکی، انجام یک تحلیل کامل موقعیتی ضروری است. این تحلیل باید هر شش ماه یکبار تکرار شود تا هرگونه تغییر در محیط کلان مشخص شود. سازمان هایی که به طور موفقیت آمیزی بر تغییرات محیط کلان نظارت می کنند و به آنها پاسخ می دهند، می توانند از رقبا متمایز شوند و در نتیجه نسبت به سایرین مزیت رقابتی داشته باشند. این چارچوب توسط تیم‌های مدیریتی و هیئت مدیره در فرایندهای برنامه‌ریزی استراتژیک و مدیریت ریسک سازمانی استفاده می‌شود. تحلیل PESTEL همچنین یک ابزار بسیار محبوب در میان مشاوران مدیریت برای کمک به مشتریان خود در توسعه ابتکارات نوآورانه محصول و بازار، و در میان جامعه تحلیلگران مالی، جایی که این عوامل می‌توانند بر فرضیات مدل و تصمیمات مالی تأثیر بگذارند، می باشد. نکات کلیدی از یک تحلیل PESTEL می‌توانند در چارچوب‌های دیگر سطح صنعت و شرکت، مانند پنج نیروی پورتر و تحلیل SWOT، گنجانده شوند.

بیشتر بخوانید:شناسایی بخش های کلیدی

 

ابزار تحلیل PESTEL چیست؟

کالوین کولیج، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده در دهه بیست و قبل از نزول رکود بزرگ، گفت: «کسب وکار مردم آمریکا کسب وکار است». چه بخواهیم چه نخواهیم، از آن روزگار آزادانه، دولت بیشتر و بیشتر درگیر کسب وکار در سراسر جهان غرب شده است. تجزیه و تحلیل PESTEL چارچوبی را برای شناسایی عوامل خارجی و اغلب تحت تأثیر دولت مؤثر بر رقابت صنعت ارائه می دهد. این عبارت مخفف این شش گروه از عوامل می باشد: سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، محیطی و حقوقی.

بیشتر بخوانید: مزیت رقابتی چیست؟

 

نحوه استفاده از تجزیه و تحلیل پستل چگونه است؟

تجزیه و تحلیل پستل در دهه ۱۹۹۰ فقط با چهار عامل ظاهر شد، به عنوان PEST، که بعداً با افزودن دو عامل دیگر به PESTEL تبدیل شد (شکل ۱). برخی از پزشکان اخیر عامل هفتم، اخلاق را برای تجزیه و تحلیل STEEPLE اضافه کرده اند. نمونه هایی از مسائل تحت پوشش در تحلیل PESTEL عبارتند از:

• سیاسی؛ مداخله قانونی و نظارتی در بازار
• اقتصادی؛ پس زمینه کلان اقتصادی، از جمله رشد اقتصادی، تورم، نرخ بهره و نرخ ارز
• اجتماعی؛ زمینه اجتماعی، از جمله روندهای جمعیت، الگوهای مصرف، توزیع سنی
• فناوری؛ روندهای تحقیق و توسعه و نوآوری که بر محصول و تولید تأثیر می گذارد و تهدید محصولات جایگزین
• زیست محیطی؛  روندهای اقلیمی و آب و هوایی، و تأثیر تغییرات آب و هوا بر عملیات شرکت شما و ترجیح مشتری
• حقوقی؛ قوانین اشتغال، بهداشت، ایمنی، محیط زیست، ضد انحصار، حمایت از مصرف کننده،

بیشتر بخوانید:نیروی ششم کدام است؟

شکل ۱ تجزیه و تحلیل PESTEL

بیشتر بخوانید:تحلیل مسئله چیست؟ (مینتو)

تجزیه و تحلیل PESTEL همچنین تجزیه و تحلیل هایی را تکرار می کند که در جاهای دیگر در فرآیند هرم استراتژی انجام می شوند. بدین ترتیب:

● سیاسی

به طور کلی، عوامل سیاسی مواردی هستند که توسط اقدامات و سیاست‌های دولت هدایت می‌شوند. شامل مالیات شرکت‌ها، سایر ابتکارات سیاست مالی، اختلافات تجاری آزاد و … شایان ذکر است که حتی تهدید اختلافات تجاری بالقوه یا مسائل ضد انحصار می‌تواند خطرات و فرصت‌های مادی قابل توجهی را برای تیم‌های مدیریتی ایجاد کند. برای مثال یک شرکت چند ملیتی چندین تأسیسات را در یک حوزه قضایی با مالیات بالا تعطیل می‌کند تا عملیات خود را در جایی با نرخ مالیات پایین‌تر و یا فرصت‌های بیشتر بودجه و کمک‌های دولتی جابجا کند.

● اقتصادی

عوامل اقتصادی مربوط به اقتصاد کلان هستند و شامل مواردی چون نرخ بهره، نرخ اشتغال، تورم و نرخ ارز و… بسیاری از تحلیلگران در بخش خدمات مالی تمایل دارند عوامل اقتصادی را در تحلیل خود بیش از حد ارزیابی کنند، زیرا آنها نسبت به برخی از عوامل دیگر در این چارچوب (که تا حدودی ماهیت کیفی دارند) به راحتی قابل کمی سازی و مدل‌سازی هستند. معمولاً نیازی به بررسی چشم‌انداز اقتصادی کشور به سبک OECD نیست، فقط برای شناسایی محرک‌های اقتصادی که بر تقاضای بازار تأثیر می‌گذارند و اینکه چگونه تأثیر آن‌ها در رویکرد هوف (HOOF) برای پیش‌بینی تقاضا تغییر کرده و احتمالاً تغییر می‌کنند؛ برخی از عوامل کلان اقتصادی، مانند نرخ ارز، ممکن است تأثیر ناچیزی بر چشم انداز تقاضا در بازار شما داشته باشند، اما برخی دیگر، مانند رشد جمعیت یا تولید ناخالص داخلی سرانه، ممکن است به خوبی تأثیرگذار باشند.

بیشتر بخوانید: ابتکارات استراتژیک

 

● اجتماعی

عوامل اجتماعی معمولاً نسبت به عوامل اقتصادی سخت‌تر می‌توانند کمی شوند. آن‌ها به تغییرات یا تحولات در روش‌هایی که ذینفعان به زندگی و اوقات فراغت خود نزدیک می‌شوند اشاره دارند که به نوبه خود می‌توانند بر فعالیت کسب و کاری تأثیر بگذارند. نمونه‌هایی از عوامل اجتماعی شامل مواردی چون ملاحظات جمعیت‌شناختی، روندهای سبک زندگی و باورهای مصرف‌کننده و … عوامل اجتماعی ممکن است نسبت به موارد ملموس‌تر مانند نرخ بهره یا مالیات شرکت‌ها، عوامل کوچکی به نظر برسند. با این حال، آن‌ها می‌توانند تأثیر بسیار بزرگی بر کل صنایع داشته باشند. در نظر بگیرید که چگونه روندها به سمت سبک زندگی سالم‌تر و فعال‌تر، تکامل فناوری‌های تناسب اندام متصل و همچنین بسیاری از تغییرات در ماهیت محصولات غذایی که مصرف می‌کنیم و نحوه بسته‌بندی و بازاریابی این محصولات غذایی را آغاز کرده‌اند. برای مثال پس از همه‌گیری کرونا، مدیریت در یک شرکت فناوری مجبور شد پس از اینکه تعداد زیادی از کارمندان ترجیح خود را برای یک مدل ترکیبی، کار از خانه (WFH) نشان دادند، روش‌های استخدام، جذب و آموزش را به طور جدی ارزیابی مجدد کند.  معمولاً نیازی به یک نظرسنجی جامعه‌شناختی نیست، فقط شناسایی عوامل کلیدی در رویکرد هوف یا در تحلیل رقابت صنعتی کفایت می کند.

● فناوری

در چشم‌انداز کسب‌وکار امروز، فناوری همه جا وجود دارد و به سرعت در حال تغییر است. تیم‌های مدیریتی و تحلیلگران به طور یکسان باید درک کنند که چگونه عوامل تکنولوژیکی و فناوری ممکن است بر یک سازمان یا یک صنعت تأثیر بگذارند و شامل مواردی مثل اتوماسیون، نحوه تأثیر تحقیق و توسعه (R&D) بر هزینه‌ها و مزیت رقابتی، زیرساخت فناوری و سرعت و مقیاس اختلال تکنولوژیکی در محیط کسب‌وکار که تأثیر مخربی بر بسیاری از مشاغل و بخش‌های سنتی داشته است؛ مانند اوبر که صنعت حمل‌ونقل را مختل کرد یا ظهور کسب و کار الکترونیک که کسب و کار خرده‌فروشی را همانطور که می‌شناسیم متحول کرد. به عنوان مثال یک تیم مدیریتی باید پیامدهای عملی و مالی انتقال از سرورهای فیزیکی محل به یک راه حل ذخیره‌سازی داده مبتنی بر ابر را بسنجد.

بیشتر بخوانید: تعریف دقیق ذی نفع یا ذینفعان چیست؟ تحلیل ذینفعان در سازمان و پروژه چگونه انجام می شود؟

 

● زیست محیطی

عوامل زیست محیطی به عنوان یک افزودنی معقول به چارچوب اصلی PEST ظهور کردند، زیرا جامعه کسب و کاری شروع به تشخیص کرد که تغییرات در محیط فیزیکی ما می‌تواند خطرات و فرصت‌های مادی را برای سازمان‌ها ایجاد کند و شامل مواردی چون ردپای کربن، تأثیرات تغییرات آب و هوایی، از جمله خطرات فیزیکی و انتقال، افزایش وقوع رویدادهای شدید آب و هوایی و مدیریت منابع طبیعی و …. عوامل زیست محیطی در یک تحلیل PESTEL با مواردی که معمولاً در یک تحلیل ESG (Environmental, Social, and Governance) شناسایی می‌شوند، تا حد زیادی همپوشانی خواهند داشت. در واقع، به طور گسترده معتقد است که اضافه شدن عوامل زیست محیطی به چارچوب PESTEL از محبوبیت روزافزون جنبش‌هایی مانند مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) و ای اس جی (ESG) نشأت گرفته است.

● حقوقی

روندهایی در قوانینی که بر عملیات و تصمیم گیری یک شرکت تأثیر می گذارد، از جمله قوانین اشتغال، بهداشت، ایمنی، محیط زیست، ضد انحصار، حمایت از مصرف کننده، کفایت سرمایه و قوانین حاکمیتی. تجزیه و تحلیل PESTEL گاهی اوقات برای ایجاد دامنه فرصت ها و تهدیدهای مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل SWOT استفاده می شود. و ممکن است مشکلی در آن وجود داشته باشد. مانند SWOT، تجزیه و تحلیل PESTEL می تواند یک ابزار نسبتاً ساختار نیافته و نامنظم باشد. تمایل به ایجاد لیست‌ها و ده‌ها موضوع دارد. این مسائل بر خلاف تجزیه و تحلیل مسئله، بدون ساختار هستند و برخلاف موارد موجود در نمودار سانز اند کلودز (Suns & Clouds)، از نظر احتمال وقوع و تأثیر بر ارزش، رتبه بندی نشده اند.

بیشتر بخوانید: چارچوب پنج نیروی رقابتی پورتر چیست؟ چارچوب پنج نیروی رقابتی پورتر ابزاری برای تحلیل صنعت

 

 

مزایا و معایب تجزیه و تحلیل PESTEL چیست؟

این یک ابزار تجزیه و تحلیل ضروری برای هر مجموعه ابزار استراتژیست است، اما برخی مزایا و چالش‌های مرتبط با آن وجود دارد.

مزایای تحلیل PESTEL:

• می تواند یک هشدار قبلی در مورد تهدیدها و فرصت های بالقوه ارائه دهد
• کسب و کارها را تشویق می کند تا محیط خارجی را که در آن فعالیت می کنند در نظر بگیرند
• تجزیه و تحلیل می تواند به سازمان ها در درک روندهای خارجی کمک کند

معایب تحلیل PESTEL:

• بسیاری از محققین بر این عقیده بودند که سادگی مدل، فهرستی ساده است که کافی و جامع نیست.
• اگر تلاش ها متمرکز نباشد، جمع آوری تحقیق و داده ها می تواند بسیار زیاد شود.
• PESTLE نباید به عنوان یک کار یک بار مصرف در نظر گرفته شود و باید به طور مکرر انجام شود.
• عوامل خارجی می توانند به سرعت تغییر کنند، به این معنی که تحلیل PESTLE دارای یک پنجره اعتبار محدود است.
• دقت PESTLE به کیفیت و مقدار داده های موجود برای یک سازمان بستگی دارد.
• مهمترین نقطه ضعف مدل این است که فقط بر اساس ارزیابی محیط خارجی است.

بیشتر بخوانید:رویکرد HOOF برای پیش بینی تقاضا چیست؟

 

چگونه یک تحلیل PESTLE را مرحله به مرحله انجام دهیم؟

در حالی که هیچ روش مشخصی برای انجام یک تحلیل PESTLE از ابتدا تا انتها وجود ندارد، یک فرآیند برنامه ریزی و رویکرد سیستماتیک می تواند کارایی و تأثیر را افزایش دهد. در اینجا شش مرحله برای انجام صحیح یک تحلیل PESTLE را ذکر کرده ایم.

۱. برای تحلیل خود آماده شوید

قبل از شروع، زمینه را برای اطمینان از دقت، کیفیت و تمرکز فراهم کنید. ضرب المثل “دو بار اندازه گیری کنید، یک بار برش دهید” در آینده برایتان سودمند خواهد بود. سعی کنید یک سند بنیادی ایجاد نمایید که به این سوالات پاسخ دهد: دلیلی که شما در حال انجام یک تحلیل PESTLE هستید، وسعت، اهداف و ابتکارات، افراد کلیدی مورد نیاز در فرآیند تجزیه و تحلیل، ما کجا به دنبال اطلاعات خواهیم بود؟، ضرب الاجل برای داده ها و بینش های نهایی. پاسخ دادن به این سوالات نحوه انجام تحلیل PESTLE را توضیح خواهد داد. سرانجام، یک جلسه با اعضای تیم و ذینفعان درگیر برگزار کنید تا طرح را ارائه دهید و بازخورد بگیرید.

۲. داده های مورد نیاز برای تحلیل PESTLE خود را جمع آوری کنید

اطلاعات مورد نیاز برای تکمیل نمودار PESTLE خود را جمع آوری کنید. این ممکن است نیاز به تحقیق اولیه و مشورت با متخصصان صنعت خارجی داشته باشد. شما احتمالاً به انواع مختلف داده ها و اطلاعات نیاز خواهید داشت. هدف از تحلیل PESTLE سرعت بخشیدن به تحقیق سنتی با تمرکز تلاش های شما است. برای ساده سازی این فرآیند، روی یک حوزه در یک زمان تمرکز کنید و آنها را به ترتیب حروف الفبا مورد بررسی قرار دهید. به این ترتیب، تلاش های تیم می تواند متمرکز باشد و ردیابی پیشرفت آسان تر خواهد بود.

بیشتر بخوانید: برنامه ریزی استراتژیک خرده فروشی

 

۳. نمودار PESTLE را تکمیل کنید

اکنون زمان آن است که با قرار دادن اطلاعات جمع آوری شده در یک نمودار PESTLE، به تحقیق خود معنا ببخشید. به یاد داشته باشید که هدف تحلیل PESTLE این است که ایده روشنی از تأثیرات محیطی خارجی ارائه دهد که باید در نظر گرفته شوند. عوامل را تقسیم کنید و آنها را به طور مناسب بخش بندی کنید تا برای بقیه تیم آسان درک شود. به عنوان مثال، اگر عوامل اجتماعی را فهرست می کنید، این لیست را به بخش هایی مانند رفتار مصرف کننده، هنجارهای فرهنگی و مسائل مرتبط با کار تقسیم کنید.

۴. نتایج خود را تفسیر و ارزیابی کنید

از این اطلاعات برای تفسیر عوامل خارجی که می توانند بر برنامه آینده سازمان شما تأثیر بگذارند استفاده کنید و برای رسیدگی به آنها استراتژی هایی ارائه دهید. به یاد داشته باشید که همه عوامل بر سازمان شما تأثیر یکسان و مهمی نخواهند داشت. می توانید از ابزارهایی مانند ماتریس ریسک برای ارزیابی احتمال وقوع و تأثیر آن بر سازمان خود استفاده کنید. این به شما کمک می کند تا تلاش های خود را متمرکز کنید و ابتکارات استراتژیک را اولویت بندی کنید. با گنجاندن داده ها از سایر چارچوب های استراتژیک که استفاده می کنید، مانند مدل ۷S، پنج نیروی پورتر یا ماتریس GE، زمینه اضافی به تحلیل خود اضافه کنید. هر چارچوب استراتژیک دیدگاه متفاوتی را ارائه می دهد تا به موارد زیر کمک کند:

• درک نحوه تقاطع و تعامل عوامل خارجی.
• تشخیص فرصت ها و تهدیدات از دست رفته برای کسب و کار.
• تعیین اینکه سازمان چگونه بهترین تجهیزات برای رسیدگی به مسائل بالقوه را دارد.

بیشتر بخوانید: اولویت های استراتژیک چیست؟

 

۵. یک برنامه عملیاتی تهیه کنید

از بینش های نمودار PESTLE و سایر تحلیل های استراتژیک برای ایجاد یک برنامه عملیاتی استفاده کنید که خطرات، تهدیدات و فرصت های شناسایی شده را برطرف کند. به عنوان مثال، افزایش هزینه لجستیکی (ترکیبی از عوامل فناوری و اقتصادی) برای انتقال محصولات به بازارهای خاص می تواند به روش های مختلفی مانند موارد زیر انجام شود:

• تغییر تمرکز رشد سازمان به بازارهای دیگر.
• درون‌سازی بخش‌های کلیدی زنجیره لجستیک.
• بازنگری استراتژی قیمت گذاری سازمان.
• توسعه ظرفیت های داخلی برای ساخت قطعات.
• برون‌سپاری تولید به یک شخص ثالث در کشور دیگری.

۶. بررسی و نظارت بر سیگنال های خارجی

تکنولوژی جدید می تواند یک صنعت را مختل کند، روابط دیپلماتیک می تواند دچار مشکل شود و احساسات مشتری می تواند تغییر کند. هر استراتژی که تکامل و تطبیق پیدا نکند، تأثیر واقعی نخواهد داشت. اطمینان حاصل کنید که تجدید نظر و نظارت بخش های اساسی فرآیندهای استراتژیک شما هستند. اگر می خواهید یک استراتژی انطباقی ایجاد کنید و با موفقیت اختلالات را مدیریت کنید، باید استراتژی، اجرا و تحلیل را به عنوان عناصر مکمل در نظر بگیرید.

بیشتر بخوانید: برنامه عملیاتی چیست؟

 

 

مثال تحلیل PESTLE؛ استارباکس (Starbucks)

استارباکس در سراسر جهان با ۳۲۰۰۰ مکان در بیش از ۸۰ کشور شناخته شده است. در اینجا مثالی از نحوه تحلیل PESTLE برای این برند جهانی قهوه آورده شده است:

سیاسی

• آگاهی سیاسی و فعالیت در کشورهای مختلف.
• احساسات سیاسی نسبت به استراتژی های تامین اخلاقی و انطباق با شیوه های “تجارت عادلانه”.
• احتمال جنگ یا درگیری در مناطقی که مکان های استارباکس دارند.
• تحریم ها و روابط دیپلماتیک بین ایالات متحده و سایر کشورها.

اقتصادی

• رکود اقتصادی یا رونق در کشورهای خاص.
• نوسانات نرخ ارز تأثیرگذار بر فعالیت های زنجیره تامین.
• میانگین درآمد مشتریان استارباکس.
• هزینه های عملیاتی در شهرهای، ایالت ها و کشورهای مختلف.

اجتماعی

• رفتار مصرف کننده در پاسخ به شرایط اقتصادی.
• تغییر ترجیحات مصرف کننده و عادات خرید در مورد قهوه.
• ترجیحات خاص بر اساس منطقه، فرهنگ و تاریخ.
• گروه های سنی افرادی که قهوه استارباکس می نوشند.
• تغییر الگوهای کاری (دورکاری در مقابل کار مبتنی بر مکان).

فناوری

• افزایش استفاده از تجهیزات دم قهوه خانگی.
• انتقال به سمت راه های دیجیتال بازاریابی و تعامل.
• افزایش استفاده از تجارت الکترونیک در سطح جهانی.
• نوآوری های تکنولوژیکی در کشاورزی و روش های پردازش قهوه.

حقوقی

• نقض لوگوی استارباکس، طرح رنگ و سایر حق چاپ.
• تعهدات مالیاتی متفاوت در مناطق مختلف.
• گمرک، تعرفه ها و الزامات واردات.
• انطباق با قوانین خاص محل کار.
• مقررات ایمنی و بهداشت در کارخانه ها، فروشگاه ها و سایر امکانات

زیست محیطی

• تاثیرات کشاورزی و پردازش مانند استفاده از آب و ردپای کربن.
• تأثیر بسته‌بندی یک‌بار مصرف مانند فنجان‌های کاغذی و پلاستیکی و نی‌ها بر محیط زیست.
• آب و هوای شدید و بلایای طبیعی در مناطقی که قهوه استارباکس کشت می‌شود.

 

چه زمانی از تجزیه و تحلیل پستل استفاده کنید

تجزیه و تحلیل پستل کمکی به طوفان فکری مسائل صنعت است. اگر به آن عادت دارید از آن استفاده کنید، اما از محدودیت های آن آگاه باشید.

بیشتر بخوانید:تجزیه و تحلیل SWOT (اندروز)

 

چه زمانی باید مراقب بود

در بهترین حالت، تجزیه و تحلیل نشان دهنده یک شناسایی نسبتاً بدون ساختار، غیر تحلیلی و بدون رتبه از مسائل کلیدی تقاضای بازار و عرضه صنعت است. در بدترین حالت، این مسائل مانند سوزن در انبار کاه خواهد بود.

جهت ارتقاء سطح کیفی مقالات و تکمیل مباحث مربوط لطفا نظرات و دیدگاههای خود را در پایان این مقاله درج کنید، همچنین چند مقاله مرتبط با موضوع تجزیه و تحلیل PESTLE برای مخاطبان سایت شریف استراتژی به اشتراک گذاشته شده است. شما میتوانید با ارائه درخواست مشاوره از طریق ارسال فرم، مشاوره رایگان در خصوص کسب و کار خود دریافت نمایید. پس از ارسال درخواست، کارشناسان شریف استراتژی در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.