برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT)

در این مقاله به موضوع برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات پرداخته شده است. علاوه بر تعریف یک برنامه استراتژی فناوری اطلاعات، مزایا و اجزای آن را پوشش خواهیم داد و طی چند مرحله نحوه دستیابی به یک فرآیند برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات را برای کمک به شما در ایجاد و اجرای برنامه خود به اشتراک خواهیم گذاشت. در ادامه نیز به دلایل موفقیت برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات و حوزه های تمرکز استراتژی فناوری اطلاعات اشاره خواهیم کرد. در آخر نیز می توانید دیدگاه ها و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

 

 

مقدمه ای بر برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT)

اگر به دنبال راهی برای اجرای سریع‌ کلیدی‌ترین ابتکارات فناوری اطلاعات و دیجیتال برای پشتیبانی از رشد کسب‌ و کار هستید به نظر می‌رسد شما به یک برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات قوی و کاملاً فکر شده نیاز دارید. یک استراتژی فناوری اطلاعات به خوبی تدوین شده باید یک مسیر واضح را تعیین کند که چگونه قصد دارید عملکرد کسب‌ و کار را با فناوری ارتقا دهید. روی کاغذ، انجام آن آسان به نظر می‌رسد، اما توسعه و اجرای آن کار ساده‌ای نیست. طبق نظرسنجی مدیران فناوری اطلاعات گارتنر (Gartner)، تنها ۲۹% از مدیران فناوری اطلاعات سازمان خود را در زمینه استراتژی و برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات موثر می‌دانند و اگر رویکرد درستی نداشته باشید این یک فرآیند پیچیده، زمان‌بر خواهد بود.

برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) چیست؟

برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) یک نقشه راه است که اهداف و چشم‌اندازهای سازمان را برای استفاده از فناوری جهت دستیابی به اهداف کسب و کاری خود ترسیم می‌کند. این برنامه چارچوبی را برای تصمیم‌گیری و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با فناوری ارائه می‌دهد که با استراتژی کلی سازمان همسو است. در واقع، برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات یک سند است که فرآیندهای جامع مدیریت کسب‌ و کار فعال‌شده با فناوری را که یک سازمان برای هدایت عملیات خود استفاده می‌کند، تشریح می‌نماید. این برنامه به عنوان یک راهنما برای تصمیم‌گیری‌های مرتبط با فناوری اطلاعات؛ با اولویت‌بندی و پیاده‌سازی وظایف فناوری اطلاعات و استفاده از برنامه به عنوان یک چارچوب، عمل می‌کند. این برنامه همچنین به سازمان یاری می رساند تا استراتژی کلی فناوری اطلاعات خود را تدوین کند. از سوی دیگر باید به این نکته اشاره کرد که یک استراتژی فناوری اطلاعات بر نحوه یاری رساندن فناوری اطلاعات به موفقیت کسب‌ و کار تمرکز دارد، اما برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات یک نقشه راه برای کمک به کسب‌ و کار در اجرای این استراتژی‌ها است.

مزایای برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) برای مدیران فناوری اطلاعات (IT)

در محیط پرشتاب و رقابتی امروز، مدیران فناوری اطلاعات (IT) از فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) برای موارد زیر استفاده می‌کنند:

•  تعیین و همسو کردن اولویت‌های فناوری اطلاعات با اهداف و چشم‌اندازهای کسب و کار.
• اثبات ارزش و تأثیر فناوری اطلاعات در سازمان برای افزایش اعتبار و نفوذ.
• ارزیابی ریسک‌ها و آسیب‌پذیری‌های بالقوه و توسعه اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ضررهای مالی و آسیب به شهرت.
  
• بهبود ارتباطات و همکاری با از بین بردن انزوا، اطمینان از اینکه همه در یک جهت حرکت می‌کنند.
  
• تمرکز بر پروژه‌های فناوری اطلاعات با بیشترین پتانسیل تأثیر بازده سرمایه‌گذاری و حداکثر کردن ارزش سرمایه‌گذاری‌های فناوری اطلاعات و اطمینان از استفاده کارآمد از منابع.
  
• کمک به سازمان‌ها برای پیشی گرفتن از تحول دیجیتال، روندهای فناوری و سازگاری با نیازهای متغیر کسب‌ و کار، حفظ همسو بودن فناوری با نیازهای سازمانی.

بیشتر بخوانید: بیانیه چشم انداز

 

اجزای کلیدی یک برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT)

یک برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) یک برنامه عملی برای بهبود قابلیت‌های فناوری شرکت شما و ارائه ارزش کسب و کار است. اگر می‌خواهید همسو شدن را الهام ببخشید و مالکیت را برای اجرای موفق استراتژی هدایت کنید، برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات شما باید شامل این عناصر باشد:

• حوزه تمرکز: تیم شما باید توجه و تلاش خود را در کجا متمرکز کند؟ کدام حوزه فناوری اطلاعات بیشترین تأثیر را بر استراتژی کسب و کار خواهد داشت؟
  

 

• اهداف و چشم‌اندازها: دقیقاً چه می‌خواهید به دست آورید؟ اهداف و چشم‌اندازهای شما نتایجی هستند که به دنبال آن‌ها هستید.
  

 

• بودجه: چه منابعی برای دستیابی به اهداف و چشم‌اندازهای خود دارید؟ آیا برنامه‌های شما واقع‌بینانه هستند؟
  

 

• مالکان: چه کسی مسئول پروژه‌ها و پاسخگو در قبال موفقیت آن‌ها است؟ برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات شما نیازمند افراد یا تیم‌هایی برای اطمینان از اجرای دقیق است.

 

•  موعد مقرر: چه زمانی اقدامات، ابتکارات و پروژه‌های خاصی باید انجام شوند؟ برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات شما نیاز به مهلت‌ها و موعد مقرر دارد که اجرا و عمل شود.
  

 

• اقدامات: چه ابتکارات، تحویل‌داده‌ها یا پروژه‌های خاصی نیاز است در حوزه تمرکز شما انجام شود؟ برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات شما باید مراحل واضح و عملی تیم‌ها برای رسیدن به اهداف را ارائه دهد.

 

• اندازه‌گیری‌ها: چگونه پیشرفت را در حین اجرای تیم‌ها ردیابی خواهید کرد؟ کدام شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) فناوری اطلاعات مهم‌ترین هستند که تیم شما باید ردیابی و گزارش دهد؟ یک برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات دارای عنصری از ردیابی پیشرفت است که ثبات و پاسخگویی را ارتقا می‌دهد.

بیشتر بخوانید: اولویت های استراتژیک چیست؟

 

 

حوزه های تمرکز استراتژی فناوری اطلاعات (IT)

 مدیران فناوری اطلاعات که در برنامه‌ریزی استراتژیک مشارکت دارند، باید هر اقدام فناوری اطلاعات را به عناصر خاصی از استراتژی کسب و کار مرتبط کنند. مدیران فناوری اطلاعات این کار را با تمرکز استراتژی فناوری اطلاعات بر سه حوزه کلیدی انجام می‌دهند:

• زمینه: عوامل داخلی و خارجی که محیط عملیاتی و فرصت‌ها و تهدیدات ایجاد شده توسط این عوامل را برای فناوری اطلاعات شکل می‌دهند. زمینه شامل عوامل کسب و کار و فناوری است.
  
• جهت: اهداف و استراتژی‌های کسب و کاری شرکت و اصول استراتژیک که برای اطمینان از همراستا بودن فناوری اطلاعات با آنها استفاده خواهد شد.
  
• اقدامات: اقدامات فناوری اطلاعات مورد نیاز برای حرکت شرکت به سمت جهت استراتژیک خود و معیارهای کسب و کاری که برای نظارت بر تأثیر این اقدامات استفاده خواهد شد.
  

با شناسایی اولیه قابلیت‌های مورد نیاز کسب و کار برای پیگیری استراتژی خود و ارزیابی این قابلیت‌ها برای شکاف‌ها، اقدامات فناوری اطلاعاتی را که به اهداف استراتژیک شرکت یاری می رسانند، تعریف کنید. اقدامات استراتژیک فناوری اطلاعات را بر رفع این شکاف‌ها متمرکز کنید. در سازمان‌هایی که اهداف کسب و کار خود را به وضوح ندارند یا اهداف گذرا تعیین کرده‌اند، استراتژی فناوری اطلاعات می‌تواند بر مجموعه‌ای پایه از قابلیت‌های کسب و کاری متمرکز شود. این موارد باید الزامی، فوری، بنیادی یا مشترک در طیف گسترده‌ای از سناریوها باشند، زیرا همیشه مورد نیاز خواهند بود. تمرکز بر آنها استراتژی فناوری اطلاعات را در برابر تغییر مقاوم‌تر خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: تعریف دقیق ذی نفع یا ذینفعان چیست؟ تحلیل ذینفعان در سازمان و پروژه چگونه انجام می شود؟

 

۵ مرحله یک فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات (IT)

اکنون که می‌دانید کدام عناصر را باید در برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) خود بگنجانید، بیایید نحوه رسیدن به آن را بررسی کنیم. در اینجا پنج مرحله برای دستیابی به برنامه‌ریزی و اجرای موثر استراتژیک فناوری اطلاعات آورده شده است:

۱. مرحله همسو شدن: استراتژی فناوری اطلاعات (IT) بخشی از استراتژی کسب‌ و کار شما است

  در حالی که برنامه‌ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات بر اهداف میان‌مدت تمرکز دارد، مدیران فناوری اطلاعات باید قلمرو فراتر از محیط فناوری اطلاعات خود یعنی اهداف شرکت را نیز در نظر بگیرند. در نظرسنجی هاروارد بیزینس ریویو (HBR)، ۷۷% از پاسخ دهندگان اعلام کردند که عدم ارتباط بین استراتژی‌های فناوری اطلاعات و کسب‌ و کار منجر به هزینه‌های قابل توجهی می‌شود و این یک نکته حیاتی برای رهبران فناوری اطلاعات است. شما باید از خطرات برنامه‌ریزی استراتژیک نامرتبط  آگاه باشید. در دام فکر کردن به این که فرآیند برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات شما جدا از سایر فرآیندها یا اهداف کسب‌ و کار است، نیفتید. به علاوه، یک مطالعه از ورک دی (Workday) نشان داد که یک سوم (۳۱%) شرکت‌ها به ندرت در مورد اهداف تحول دیجیتال مالی خود هماهنگ هستند، و مدیران مالی این را به عنوان یک مانع اصلی برای ابتکارات موفق تحول دیجیتال ذکر می‌کنند. بنابراین کمتر روی صحبت‌های فناوری و بیشتر روی نتایج استراتژی کسب‌ و کار تمرکز کنید. در برنامه خود یک کارگاه برنامه‌ریزی استراتژیک قرار دهید و آن را با یک مرور و بحث در مورد اهدافی که شرکت در حال دنبال کردن آن‌ها است، آغاز کنید تا درک نمایید که چگونه فناوری می‌تواند به دستیابی به این اهداف یاری می رساند.

 

۲. مرحله تحلیل: استراتژی فناوری اطلاعات (IT) شما باید بر چه تمرکز کند

طبق نظرسنجی مدیران فناوری اطلاعات و اجرای فناوری گارتنر (Gartner) در سال ۲۰۲۳، ۹۵% سازمان‌ها در توسعه چشم‌اندازی برای تغییر دیجیتال مشکل دارند، که اغلب به دلیل انتظارات متضاد ذینفعان است. سعی کنید بر آنچه در آینده بیشترین تأثیر را بر سازمان خواهد داشت تمرکز کرده و آن ابتکارات را اولویت‌بندی نمایید. به عنوان یک رهبر استراتژیک و تغییرساز، باید از خود بپرسید:

• کسب‌وکار باید چگونه با این چالش‌ها برخورد کند؟
• ما باید کدام پروژه‌ها را برای حداکثر تأثیر در آینده اولویت‌بندی کنیم؟
  
• اگر همه در حال سرمایه‌گذاری در اتوماسیون، امنیت سایبری، امنیت اطلاعات و مراکز داده هستند، آیا ما نیز باید همین کار را انجام دهیم؟
  
• آیا منابع کافی برای پشتیبانی از استراتژی فعلی خود داریم یا نیاز به توسعه منابع جدید داریم؟

تحقیق در مورد اولویت‌های فناوری اطلاعات برای سازمان شما بر اساس تأثیر بازار یک شروع خوب است و می‌توانید این کار را با گزارش‌ها، تحقیقات صنعت و سایر داده‌ها انجام دهید. اما، گارتنر پیشنهاد می‌کند که شما باید به دیگران در سازمان خود نیز نگاه کنید تا بینش‌ها و دیدگاه‌های مختلفی در مورد اولویت‌ها و چالش‌ها ارائه دهند، به عنوان مثال:

•  سیگنال‌های رهبری.
  
•  ذینفعان در کسب‌ و کار که چشم‌انداز شما را به اشتراک می‌گذارند (شرکای ایده‌آل).

بیشتر بخوانید: ابتکارات استراتژیک

 

 

۳. مرحله تعیین هدف: چه کسی مسئول چه چیزی است؟

  سپس تصمیم بگیرید که چگونه برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) شما به پروژه‌های عملی قابل اجرا برای تیم‌های مختلف تبدیل می شود. برای هدایت نتایج، اهداف باید دارای مالکانی باشند که ابتکارات خود را تا زمان تکمیل کار، مدیریت کنند. این ابتکارات همچنین باید با برنامه‌ریزی سطح بالای شما و همچنین اهداف گسترده‌تر استراتژیک سازمان همسو باشند. به نظر می‌رسد یک عمل دشوار است؛ اما اگر یک رویکرد سیستماتیک داشته باشید اینطور نخواهد بود. یک راه ساده برای شروع تعیین هدف به طوری که با استراتژی همسو باشد، استفاده از یک جدول سه ستونه است.

•  اهداف و مشکلات کسب‌ و کار را در ستون A بنویسید.
•  ببینید چگونه استراتژی فناوری اطلاعات شما می‌تواند از آن‌ها پشتیبانی یا آن‌ها را بهبود بخشد در ستون B.
•  مالکان پروژه را به هر ابتکار در ستون C اختصاص دهید.

به عنوان مثال:
ستون A: اهداف یا مشکلات کسب‌ و کار چیست؟

•  بهبود تجربه مشتری

ستون B: چگونه استراتژی فناوری اطلاعات می‌تواند از آن پشتیبانی کند؟

• قابلیت‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها و زیرساخت فناوری اطلاعات را بهینه کنید.
  
• نرم‌افزار جدید CRM را پیاده‌سازی کنید.
• راه حل‌های دیجیتال جدید برای بهبود تجربه مشتری را توسعه و استقرار دهید.

ستون C: چه کسی مسئول دستیابی به این کار است؟

• بهینه‌سازی قابلیت‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها و زیرساخت فناوری اطلاعات ← مدیر تجزیه و تحلیل داده‌ها و تیم داده.
  
• پیاده‌سازی نرم‌افزار جدید CRM ← تیم پشتیبانی مشتری و تیم فناوری اطلاعات.
  
• توسعه و استقرار راه حل‌های دیجیتال جدید برای بهبود تجربه مشتری ← مدیر تجربه مشتری و تیم فناوری اطلاعات.

تنظیم اهداف فناوری اطلاعات به این روش تضمین می‌کند که اقدامات به طور مداوم با اهداف استراتژیک شرکت شما همسو هستند. علاوه بر این، اطمینان حاصل خواهید کرد که هر هدف یک مالک دارد تا از عدم وضوح در مورد پاسخگویی و تحقق آن در بررسی بعدی خود جلوگیری کنید. پس از اتمام، از جدول خود عبور نمایید و به دنبال الزامات همپوشانی فرصت‌ها برای ساده‌سازی اجرا و نحوه اولویت‌بندی اهداف باشید. علاوه بر این، آن‌ها را با سایر ذینفعان کلیدی داخلی و خارجی به اشتراک بگذارید، بازخورد دریافت کنید و بر اساس دیدگاه‌های آن‌ها تغییراتی ایجاد نمایید.

بیشتر بخوانید: شاخص کلیدی عملکرد (KPI) چیست؟

 

 

۴. مرحله اجرا: چگونه آن را درست انجام دهیم

نحوه برخورد شما با اجرای استراتژی می‌تواند کارهایی را که در برنامه‌ریزی استراتژیک خود انجام داده‌اید، خراب کند یا بسازد. یک مرحله اجرای موفق و سریع دارای دو بخش به یک اندازه مهم است:

•  ایجاد یک برنامه اجرایی واضح و عملی با عناصر کلیدی توسعه یافته در مراحل قبلی.
  
•  برقراری ارتباط این برنامه با ذینفعان خود. 

برای اجرای موفقیت‌آمیز برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات خود، اطمینان حاصل نمایید که ذینفعان شما اهداف، اهمیت و تأثیر بالقوه استراتژی فناوری اطلاعات را درک می‌کنند. حاکمیت، عملکردها و مسئولیت‌های فناوری اطلاعات را راه اندازی کنید و کانال‌های ارتباطی را برای پشتیبانی از شفافیت و همکاری متقابل ایجاد نمایید. وضوح و اجرای قوی برای دستیابی به اهداف فناوری اطلاعات و ارائه ارزش واقعی ضروری هستند. در اینجا دو کاری که می‌توانید برای درست انجام دادن آن انجام دهید:

•  از ابزارهای بصری استفاده کنید: نقشه‌های راه استراتژیک برای برقراری ارتباط برنامه‌ها و زمان‌بندی‌ها ایجاد نمایید.
• کار را به جریان بیندازید: یک کارگاه یا جلسه برگزار کنید تا مرحله اجرای خود را به طور رسمی آغاز نمایید. از این فرصت برای توضیح جهت استراتژیک، افرادی که در اجرا شرکت خواهند کرد و دلیل انجام آن استفاده کنید.

 

۵. مرحله نظارت و سازگاری: هوشیار باشید

طبق نظرسنجی گارتنر از ۲۳۸۷ مدیر فناوری اطلاعات و اجرای فناوری، بیش از نیمی از ابتکارات تحول دیجیتال زمان زیادی برای اجرا می‌برند و بیش از ۵۰% زمان زیادی برای تحقق ارزش می‌برند. اگر ابتکارات استراتژیک را به طور فعال نظارت نکنید، چگونه می‌دانید که آیا می‌توانید ارزش کسب و کاری وعده داده شده فناوری اطلاعات را ارائه دهید؟
از آنجایی که تنها ۱۸% از اعضای تیم پیشرفت را به صورت هفتگی بررسی می‌کنند، گزارش‌دهی و نظارت بر پیشرفت باید پس از آغاز استراتژی، یک اولویت اصلی برای مدیران فناوری اطلاعات باشد. این به معنای اجرای شاخص‌های کلیدی عملکرد، استفاده از ابزارهای مناسب برای نظارت بر عملکرد و بررسی‌های منظم با مالکان پروژه‌های فناوری اطلاعات است. در اینجا چند نکته برای درست انجام دادن آن وجود دارد:

• از یک سیستم مدیریت عملکرد استفاده کنید: از آن برای به دست آوردن تصویری دقیق از نقاط عطف، برترین‌ها و رسیدگی پیشگیرانه به مسائل اجرایی بهره ببرید.
  
• آماده سازگاری و بهینه‌سازی باشید: هر برنامه استراتژیک شامل ابتکارات بلندمدتی خواهد بود که می‌تواند سه یا پنج سال طول بکشد. انعطاف‌پذیری و گشودگی نسبت به فرصت‌های جدید برای پیشی گرفتن در چشم‌انداز دائماً در حال تغییر امروز ضروری است.
  
• از هدر دادن زمان با گزارش‌دهی دستی دست بردارید: روش قدیمی ارائه‌های پی پی تی (PPT)، اسناد ورد (Word) و گزارش‌های پی دی اف (PDF) در سرعت امروز کسب‌ و کار جوابگو نخواهد بود. در مورد آن فکر کنید؛ هر ثانیه صرف تایپ، ارسال و خواندن آن گزارش‌ها می‌تواند برای دستیابی به نتایج  بهتر هدایت شود.

بیشتر بخوانید: برنامه ریزی استراتژیک چیست؟

 

 

دلایل موفقیت برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات

به یاد داشته باشید که استراتژی‌های موفق فناوری اطلاعات به موارد زیر بستگی دارند:

• تحقیق و برنامه‌ریزی مناسب
• مشارکت ذینفعان مختلف در فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک
• تعیین اهداف واقع‌بینانه
• برقراری ارتباط موثر برنامه استراتژیک با مخاطبان گسترده‌تر
• نظارت بر پیشرفت و تنظیم در حین اجرای تیم‌ها

بیشتر بخوانید: نرم افزار CRM (مدیریت ارتباط با مشتری) چیست؟

 

در نتیجه می توان گفت؛ برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) مانند یک نقشه راه است که اهداف و چشم‌اندازهای سازمان را برای استفاده از فناوری جهت دستیابی به اهداف کسب و کاری خود ترسیم می‌کند. برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات (IT) یک برنامه عملی برای بهبود قابلیت‌های فناوری شرکت شما و ارائه ارزش کسب و کار است. یک استراتژی فناوری اطلاعات بر نحوه یاری رساندن فناوری اطلاعات به موفقیت کسب‌ و کار تمرکز دارد، اما برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات یک نقشه راه برای کمک به کسب‌ و کار در اجرای این استراتژی‌ها است.

 

جهت ارتقاء سطح کیفی مقالات و تکمیل مباحث مربوط لطفا نظرات و دیدگاههای خود را در پایان این مقاله درج کنید، همچنین چند مقاله مرتبط با موضوع برنامه استراتژیک فناوری اطلاعات برای مخاطبان سایت شریف استراتژی به اشتراک گذاشته شده است. شما میتوانید با ارائه درخواست مشاوره از طریق ارسال فرم، مشاوره رایگان در خصوص کسب و کار خود دریافت نمایید. پس از ارسال درخواست، کارشناسان شریف استراتژی در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.