مدیریت زنجیره تامین چیست؟

در این مقاله به بررسی موضوع مدیریت زنجیره تامین (SCM) پرداخته ایم. در ابتدا ضمن ارائه تعریفی از مدیریت زنجیره تامین، تاریخچه و پیشینه آن را نیز مورد بررسی قرار داده ایم. سپس نحوه عملکرد و مزایای مدیریت زنجیره تامین را شرح داده و در ادامه ۵ مرحله اصلی مدیریت زنجیره تامین را توضیح داده ایم. در ادامه به دلایل اهمیت و نقش فناوری در مدیریت زنجیره تامین را به تفصیل بررسی نموده ایم. در نهایت نیز رویکردهای رایج در مدیریت زنجیره تامین را شرح داده ایم. در انتها نیز برای فهم بهتر مطالب به ذکر برخی مثال ها در زمینه مدیریت زنجیره تامین پرداخته ایم. در واقع می توان گفت با مطالعه این مقاله به فهم مناسبی در زمینه موضوع مدیریت زنجیره تامین دست خواهید یافت. در آخر می توانید دیدگاه ها و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

مقدمه ای بر مدیریت زنجیره تامین

مدیریت زنجیره تامین یا (SCM – supply chain management) نظارت و بهینه‌سازی تولید و توزیع محصولات و خدمات یک شرکت است. هدف آن بهبود و کارآمدتر کردن تمام فرآیندهای مرتبط با تبدیل مواد اولیه و اجزا به محصولات نهایی و رساندن آنها به مشتری نهایی است. SCM مؤثر می‌تواند به ساده‌سازی فعالیت‌های یک شرکت برای حذف ضایعات، به حداکثر رساندن ارزش مشتری و کسب مزیت رقابتی در بازار کمک کند. مدیریت زنجیره تأمین از آغاز انقلاب صنعتی برای کسب و کارها ضروری بوده است. تولید انبوه یکی از محرک‌های کلیدی در تکامل زنجیره تأمین، همراه با استانداردسازی قطعات خودرو برای ساده‌سازی فرآیند تولید بود. با ظهور رایانه‌ها در تجارت، SCM جهش بزرگ دیگری برداشت، زیرا هماهنگ کردن مدیریت زنجیره تأمین در منابع مختلف، از جمله داده‌های تأمین‌کنندگان، مراکز توزیع و ارائه دهندگان حمل‌ونقل، امکان‌پذیر شد. با این وجود، مدیریت زنجیره تأمین عمدتاً یک فرآیند خطی بود و فرآیندی که فقط تعداد محدودی از کارمندان در آن شرکت داشتند. ورود همزمان اینترنت و گسترش اقتصاد جهانی، دیدگاه خطی زنجیره تأمین را منسوخ کرد. مدیریت زنجیره تأمین اکنون ادغام شبکه‌های پیچیده بسیاری از منابع داده پویا را توصیف می‌کند که اغلب به صورت بلادرنگ و در لحظه، ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته به‌روزرسانی می‌شوند، و تسلط بر این پیچیدگی به طور فزاینده‌ای برای ارزیابی نیازهای مشتری و پیش‌بینی دقیق و تحقق کارآمد تقاضای مشتری ضروری است. این مدل عملیاتی تقاضامحور، سازمان‌ها را ملزم به حفظ سیستم‌های SCM بسیار پاسخگو و انعطاف‌پذیر می‌کند. این سیستم‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری نهادی قابل توجه، ارتباط دقیق با شرکت‌های شریک و مشارکت گسترده کارکنان در داخل شرکت دارند.

 

مدیریت زنجیره تامین چیست؟

مدیریت زنجیره تأمین یا (SCM – supply chain management) هماهنگی کل جریان تولید یک کسب و کار، از تأمین مواد اولیه تا تحویل کالای نهایی است. زنجیره تأمین جهانی، شبکه‌ای پیچیده از تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، عمده‌فروشان و مشتریان است. SCM مؤثر، به بهینه‌سازی این شبکه مربوط می‌شود تا اطمینان حاصل شود که همه چیز به جایی که باید باشد، در زمانی که باید باشد، و تا حد امکان به آرامی، می‌رسد. این شامل تهیه اجزای لازم، تولید محصول، ذخیره‌سازی آن، حمل‌ونقل آن و رساندن آن به مشتریان است. SCM همچنین شامل هماهنگی شرکای خارجی و منابع داخلی و مدیریت عملیات است. به گفته شورای متخصصان مدیریت زنجیره تأمین (CSCMP)، “در اصل، مدیریت زنجیره تأمین، مدیریت عرضه و تقاضا را در داخل و بین شرکت‌ها ادغام می‌کند. با SCM، شرکت‌ها می‌توانند هزینه‌های اضافی را کاهش دهند و محصولات را سریع‌تر و کارآمدتر به مصرف‌کننده تحویل دهند. در واقع SCM خوب می‌تواند به جلوگیری از فراخوان‌های پرهزینه محصول و دعاوی حقوقی و همچنین تبلیغات منفی کمک کند.

 

 

تاریخچه مدیریت زنجیره تأمین

مدیریت زنجیره تأمین (SCM) بهینه‌سازی ایجاد و جریان یک محصول از تأمین مواد اولیه تا تولید، لجستیک و تحویل به مشتری نهایی است. SCM شامل برنامه‌ریزی و اجرای یکپارچه فرآیندهای مورد نیاز برای مدیریت حرکت مواد، اطلاعات و سرمایه مالی در فعالیت‌هایی است که به طور گسترده شامل برنامه‌ریزی تقاضا، تأمین، تولید، مدیریت موجودی و انبارداری، حمل‌ونقل – یا لجستیک – و بازگرداندن محصولات اضافی یا معیوب می‌شود. مدیریت مؤثر زنجیره تأمین متکی به استراتژی کسب‌وکار، نرم‌افزار تخصصی و همکاری است. مفهوم SCM در دهه ۱۹۸۰ ظهور کرد، اما ریشه‌های آن به ایجاد خطوط مونتاژ در اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد. در ابتدا، SCM بر بهبود کارایی تولید و کاهش سطح موجودی متمرکز بود. با این حال، با جهانی شدن و پیشرفت در فناوری اطلاعات، زنجیره‌های تأمین امروزی به شبکه‌های پیچیده‌ای تبدیل شده‌اند که کشورها و قاره‌ها را در بر می‌گیرند.رونق تجارت الکترونیک، پویایی مدیریت زنجیره تأمین را تغییر داد. در طول سال‌ها، تمرکز از مدل‌های خرده‌فروشی محور سنتی به مدل‌های مستقیم به مصرف‌کننده تغییر کرد. این تغییر، زنجیره‌های تأمین پیچیده‌تر و چابک‌تر را برای مدیریت تحویل‌های کوچک‌تر و مکررتر، اغلب در مقیاس جهانی، می‌طلبد. اختلالات اخیر، مانند همه‌گیری کووید ۱۹ (COVID-19)، اهمیت مدیریت ریسک و انعطاف‌پذیری را برجسته می‌کند. در نتیجه، شرکت‌ها در حال تنوع بخشیدن به پایگاه تأمین‌کننده خود، افزایش ذخایر موجودی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌ها برای بهبود دید و پاسخگویی هستند. و در حالی که جهانی‌سازی زنجیره‌های تأمین را در سراسر مرزها گسترش داده است، به دلیل تنش‌های کسب و کاری، هزینه‌های حمل‌ونقل بالاتر و نیاز به زمان تحویل سریع‌تر، گرایشی به سمت بومی‌سازی نیز وجود دارد.

بیشتر بخوانید: تعریف استراتژی زنجیره تأمین چیست؟ انواع مدیریت زنجیره تأمین چگونه اجرا می شوند؟

 

 

نحوه عملکرد مدیریت زنجیره تامین 

SCM نشان دهنده تلاش مداوم شرکت‌ها برای کارآمد و اقتصادی کردن زنجیره‌های تامین خود تا حد امکان است. به طور معمول، SCM تلاش می‌کند تا تولید، حمل و توزیع یک محصول را به صورت مرکزی کنترل یا مرتبط نماید. با مدیریت زنجیره تامین، شرکت‌ها می‌توانند هزینه‌های اضافی و مراحل غیرضروری را کاهش داده و محصولات را سریع‌تر به مصرف‌کننده تحویل دهند. این کار با کنترل دقیق‌تر موجودی‌های داخلی، تولید داخلی, توزیع، فروش و موجودی‌های فروشندگان شرکت انجام می‌شود. SCM بر این ایده استوار است که تقریباً هر محصولی که به بازار می‌آید، نتیجه تلاش‌های سازمان‌های متعددی است که یک زنجیره تامین را تشکیل می‌دهند. اگرچه زنجیره‌های تامین از دیرباز وجود داشته‌اند، بسیاری از شرکت‌ها تا همین اواخر به آنها به عنوان ارزش افزوده‌ای برای عملیات خود توجهی نداشتند.

مزایای مدیریت زنجیره تأمین

مدیریت زنجیره تأمین مزایای متعددی را ایجاد می‌کند که به سود بیشتر، تصویر برند بهتر و مزیت رقابتی بیشتر تبدیل می‌شود. این مزایا شامل موارد زیر است:

• توانایی بهتر در پیش‌بینی و برآوردن تقاضای مشتری.
  
• دید بهتر زنجیره تأمین، مدیریت ریسک و قابلیت‌های پیش‌بینی.
  
• پیش‌بینی دقیق‌تر برای پشتیبانی از تصمیم‌گیری.
  
• ناکارآمدی‌های فرآیند کمتر و ضایعات محصول کمتر.
  
• بهبود در کیفیت.
  
• افزایش پایداری، هم از دیدگاه اجتماعی و هم از دیدگاه زیست‌محیطی.
  
• سربار کمتر.
  
• بهبود در جریان نقدینگی.
  
• لجستیک کارآمدتر.

بیشتر بخوانید: تعریف مدیریت ریسک چیست؟ انواع مدیریت ریسک در شرکتهای مالی و بیمه ها چگونه انجام میشود؟

۵ مرحله مدیریت زنجیره تامین

وظیفه یک مدیر زنجیره تامین فقط مربوط به تدارکات و خرید سنتی نیست. آنها باید راه‌هایی برای افزایش کارایی و پایین نگه داشتن هزینه‌ها پیدا کنند و در عین حال از کمبودها جلوگیری نمایند و برای شرایط اضطراری غیرمنتظره آماده شوند. به طور معمول، فرآیند SCM شامل این پنج مرحله است:

۱. برنامه‌ریزی 

برای گرفتن بهترین نتیجه از SCM، این فرآیند معمولاً با برنامه‌ریزی برای تطبیق عرضه با تقاضای مشتری و تولید آغاز می‌شود. شرکت‌ها باید سعی کنند پیش‌بینی کنند که نیازهای آینده آنها چه خواهد بود و بر اساس آن عمل کنند. این بدان معناست که مواد اولیه یا اجزای مورد نیاز در هر مرحله از تولید، ظرفیت و محدودیت‌های تجهیزات و نیازهای پرسنل را در نظر بگیرند. کسب‌وکارهای بزرگ اغلب برای کمک به هماهنگی این فرآیند به نرم‌افزار برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) متکی هستند.

۲. تأمین 

فرآیندهای مؤثر SCM به شدت به روابط قوی با تامین کنندگان متکی است. تأمین شامل همکاری با فروشندگان برای تأمین مواد مورد نیاز در طول فرآیند تولید است. صنایع مختلف الزامات تأمین متفاوتی خواهند داشت. به طور کلی، تأمین SCM شامل اطمینان از موارد زیر است:

• مواد اولیه یا اجزا با مشخصات تولید مورد نیاز برای تولید کالاها مطابقت داشته باشند.
  
• قیمت‌های پرداختی به فروشنده با انتظارات بازار همخوانی داشته باشد.
  
• فروشنده انعطاف‌پذیری لازم برای تحویل مواد اضطراری به دلیل رویدادهای پیش‌بینی نشده را داشته باشد.
  
• فروشنده سابقه اثبات شده‌ای در تحویل کالاها به موقع و با کیفیت خوب داشته باشد.
  

SCM به ویژه هنگامی که تولیدکنندگان با کالاهای فاسد شدنی کار می‌کنند، بسیار حیاتی است.

۳. تولید

در این مرحله، محصولات تولید می‌شوند. این شامل برنامه‌ریزی تولید، آزمایش، اطمینان از رعایت الزامات انطباق، بسته‌بندی، ذخیره‌سازی و ترخیص است. احتمالاً ماشین‌های متعددی، به‌ویژه برای شرکت‌های بزرگ‌تر، درگیر هستند و این ماشین‌ها به طور فزاینده‌ای از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) برای کارایی بیشتر استفاده می‌کنند.

۴. تحویل

این مرحله مربوط به لجستیک است و بر رساندن کالاهای نهایی به مصرف‌کنندگان، به هر روش حمل‌ونقلی که لازم باشد، تمرکز دارد. با رشد اثر آمازون، تمرکز بیشتری بر تحویل درب منزل است. اکنون تأکید بیشتری نیز بر رهبران زنجیره تأمین است که از نزدیک با خدمات مشتری همکاری می‌کنند. سیستم‌های مدیریت موجودی و مدیریت انبار به ویژه در این مرحله بسیار مهم هستند.

۵. بازگشت

این مرحله شامل تمام مرجوعی‌های محصول، از جمله محصولات معیوب و محصولاتی که دیگر پشتیبانی نمی‌شوند، می‌شود. مرحله بازگشت همچنین شامل عناصری از مراحل دیگر، از جمله مدیریت موجودی و حمل‌ونقل است.

بیشتر بخوانید: برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)

 

 

مثال مدیریت زنجیره تامین

ساده‌ترین نسخه از یک زنجیره تأمین شامل یک شرکت، تأمین‌کنندگان آن و مشتریان آن است. به عنوان مثال می‌توان به یک تولیدکننده مواد اولیه، تولیدکننده، توزیع‌کننده، خرده‌فروش و مشتری خرده‌فروش اشاره کرد. نموداری که جریان فرآیند مدیریت زنجیره تأمین را نشان می‌دهد. از مواد اولیه تا مشتری، مدیریت زنجیره تأمین شامل مراحل مختلفی است. اکثر زنجیره‌های تأمین بسیار پیچیده‌تر و لایه‌ای هستند. به همین دلیل است که نمونه‌هایی از مدیریت ناموفق زنجیره تأمین، جایی که ریسک مدیریت نمی‌شود یا اختلال رخ می‌دهد، می‌تواند بسیار مفید باشد.

کمبود غذا در طول کووید-۱۹ نمونه خوبی از مدیریت زنجیره تأمین از هم گسیخته است. زنجیره تأمین غذا به روش‌های مختلفی مختل شد. برای مثال، بسیاری از رستوران‌ها و مدارس برای تطبیق با دستورات ماندن در خانه تعطیل شدند و باعث شد محصولات عمده‌ای که قرار بود به محیط‌های مؤسساتی بروند، دیگر مورد نیاز نباشند. در عوض، مصرف‌کنندگان بسیار بیشتری در خانه غذا می‌خوردند که، از جمله مسائل دیگر، الزامات بسته‌بندی متفاوتی داشت. صنعت گوشت نیز به دلیل شیوع کووید-۱۹ در کشتارگاه‌ها با اختلالات مدیریت زنجیره تأمین مواجه شد. اکنون بیش از سه سال بعد، زنجیره‌های تأمین هنوز از اثرات کمبود مواد و نیروی کار رنج می‌برند. اما مشکل متفاوتی وجود دارد: طبق داده‌های شرکت مشاوره مدیریت جهانی کارنی (Kearney)، موجودی اضافی قطعات الکترونیکی پیشرفته یک مشکل ۲۵۰ میلیارد دلاری است. پس از آنکه سازمان‌ها برای پر کردن و تولید قطعات کلیدی هجوم آوردند، با کاهش رشد و تقاضا، تأمین‌کنندگان با موجودی اضافی مواجه شدند.

شرکت والگرینز بوتز الاینس (Walgreens Boots Alliance) با درک اهمیت SCM برای کسب و کار خود، تصمیم گرفت زنجیره تامین خود را با سرمایه‌گذاری در فناوری برای ساده‌سازی کل فرآیند تغییر دهد. این شامل استفاده از داده‌های بزرگ جمع‌آوری‌شده از ۹۰۰۰ فروشگاه و ۲۰۰۰۰ تامین‌کننده آن برای کمک به بهبود قابلیت‌های پیش‌بینی و مدیریت بهتر فروش و موجودی بود. در سال ۲۰۱۹، این شرکت اولین مدیر ارشد زنجیره تامین خود را منصوب کرد، همچنین SCM را در ابتکارات زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمتی (ESG) خود گنجاند. به عنوان مثال، این شرکت شروع به درخواست از تامین کنندگان برای تکمیل یک نظرسنجی آنلاین کرد که سؤالاتی در مورد عملکرد ESG آنها، مانند اینکه آیا آنها هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای دارند و انواع موادی که استفاده می‌کنند، می‌پرسد.

بیشتر بخوانید: مشاوره زنجیره تامین

 

چرا مدیریت زنجیره تامین مهم است؟

مدیریت زنجیره تامین مهم است زیرا می‌تواند به دستیابی به چندین هدف کسب و کاری کمک کند. برای مثال، کنترل فرآیندهای تولید می‌تواند کیفیت محصول را بهبود بخشد و خطر فراخوان‌ها و دعاوی حقوقی را کاهش دهد و در عین حال به ایجاد یک برند قوی برای مصرف‌کننده کمک کند. در همان زمان، کنترل رویه‌های حمل و نقل می‌تواند با جلوگیری از کمبودهای پرهزینه یا دوره‌های مازاد موجودی، خدمات مشتری را بهبود بخشد. به طور کلی، مدیریت زنجیره تامین فرصت‌های متعددی را برای شرکت‌ها فراهم می‌کند تا حاشیه سود خود را بهبود بخشند و به ویژه برای کسب‌وکارهایی با عملیات بزرگ و بین‌المللی مهم است. در واقع مدیریت مؤثر زنجیره تأمین، هزینه‌ها، ضایعات و زمان را در چرخه تولید به حداقل می‌رساند. این به طور مستقیم بر سودآوری تأثیر می‌گذارد و به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا در بازار جهانی امروز، مزیت رقابتی کسب کنند. مدیریت زنجیره تأمین همچنین به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌ها (مانند اختلالات زنجیره تأمین) را پیش‌بینی و کاهش دهند و انطباق با مقررات و استانداردها را پیگیری کنند. با کمک به رسیدن محصولات به موقع و در شرایط خوب، مدیریت زنجیره تأمین می‌تواند رضایت و وفاداری مشتری را بهبود بخشد. اهمیت مدیریت زنجیره تأمین نیز در میان افزایش آگاهی در مورد تغییرات آب و هوا مشهود است. مدیریت پایدار زنجیره تأمین می‌تواند با بهینه‌سازی لجستیک و مدیریت انرژی و کاهش ضایعات، به شرکت‌ها کمک کند تا ردپای کربن و تأثیر خود بر محیط را کاهش دهند.

بیشتر بخوانید: مشاوره لجستیک

 

اخلاق و مدیریت زنجیره تامین چگونه با هم مرتبطند؟

اخلاق به جنبه‌ای فزاینده مهم در مدیریت زنجیره تامین تبدیل شده است، حتی منجر به ایجاد مجموعه‌ای از اصول به نام اخلاق زنجیره تامین شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران امروزه می‌خواهند بدانند که شرکت‌ها چگونه محصولات خود را تولید می‌کنند، با نیروی کار خود چگونه رفتار می‌کنند و از محیط زیست محافظت می‌کنند. در نتیجه، شرکت‌ها با اتخاذ تدابیری برای کاهش ضایعات، بهبود شرایط کاری و کاهش تأثیر خود بر محیط زیست پاسخ می‌دهند که همگی می‌توانند شامل SCM باشند.

آینده مدیریت زنجیره تأمین

مرحله بعدی تکامل مدیریت زنجیره تأمین احتمالاً شامل استقرار منابع هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای تسریع پردازش داده‌ها و گسترش سودمندی نتایج آن خواهد بود. و برنامه‌ریزی زنجیره تأمین، که در گذشته یک اقدام دوره‌ای بود، به یک فرآیند بهبود مستمر تبدیل خواهد شد. آینده مدیریت زنجیره تأمین شامل فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است.

بیشتر بخوانید: مدیریت کیفیت جامع (TQM) چیست؟

فناوری مدیریت زنجیره تأمین

ادغام فناوری‌های جدید، نحوه مدیریت زنجیره‌های تأمین توسط کسب‌وکارها را متحول می‌کند.

• هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML)
  هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، پیش‌بینی تقاضا را متحول کرده‌اند و به شرکت‌ها اجازه می‌دهند فروش را با دقت بیشتری پیش‌بینی کنند و سطوح تولید، موجودی و استراتژی‌های قیمت‌گذاری خود را بر اساس آن تنظیم نمایند. چت‌بات‌ها و دستیاران مجازی مبتنی بر هوش مصنوعی، تعاملات را برای بهبود تجربه مشتری ساده می‌کنند. الگوریتم‌های ML داده‌های جمع‌آوری‌شده در سراسر زنجیره تأمین را برای شناسایی گلوگاه‌ها، بهینه‌سازی مسیرها و بهبود دید کلی تجزیه و تحلیل می نمایند.
  
• اینترنت اشیا (IoT)
  دستگاه‌های IoT، مانند حسگرها و تگ‌های شناسایی فرکانس رادیویی (RFID)، داده‌های بی‌درنگ را در مورد سطوح موجودی، ردیابی محموله و عملکرد دارایی جمع‌آوری می‌کنند. انبارهای هوشمند مجهز به IoT نیز رایج‌تر می‌شوند. آنها سیستم‌های ذخیره‌سازی و بازیابی خودکار، چیدن رباتیک و پهپادها را برای مدیریت موجودی ارائه می‌دهند.
  
• تحولات نوآورانه
  فناوری‌هایی مانند ۵G امکان انتقال سریع‌تر و مطمئن‌تر داده‌ها را فراهم می‌کنند و از استقرار دستگاه‌های پیشرفته‌تر IoT و سیستم‌های نظارت بی‌درنگ پشتیبانی می‌کنند. و وسایل نقلیه خودران، مانند کامیون‌ها و پهپادهای خودران، رایج‌تر خواهند شد و هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش می‌دهند و زمان‌های تحویل را بهبود می‌بخشند. اگرچه هنوز در مراحل اولیه است، محاسبات کوانتومی با حل مسائل پیچیده و امکان شبیه‌سازی‌های دقیق‌تر و برنامه‌ریزی سناریو، آینده SCM را شکل می‌دهد.
  
  

نقش نرم‌افزار مدیریت زنجیره تأمین

فناوری در مدیریت زنجیره‌های تأمین امروزی حیاتی است، و فروشندگان ERP ماژول‌هایی را ارائه می‌دهند که بر وظایف کلیدی در SCM تمرکز دارند. همچنین فروشندگان نرم‌افزار تجاری وجود دارند که به طور خاص بر SCM تمرکز دارند. زمینه‌های مهمی که باید به آنها توجه کرد عبارتند از:

• نرم‌افزار برنامه‌ریزی زنجیره تأمین برای فعالیت‌هایی مانند مدیریت تقاضا.
  
• نرم‌افزار اجرای زنجیره تأمین برای فعالیت‌هایی مانند عملیات تولید روزانه.
  
• نرم‌افزار دید زنجیره تأمین برای وظایفی مانند شناسایی و پیش‌بینی ریسک‌ها و مدیریت فعالانه آنها.
  
• نرم‌افزار مدیریت موجودی برای وظایفی مانند ردیابی و بهینه‌سازی سطوح موجودی.
  
• نرم‌افزار مدیریت لجستیک و سیستم‌های مدیریت حمل‌ونقل برای فعالیت‌هایی مانند مدیریت حمل‌ونقل کالا، به ویژه در سراسر زنجیره‌های تأمین جهانی.
  
• سیستم‌های مدیریت انبار برای فعالیت‌های مرتبط با عملیات انبار.
  
• سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)

این ابزارها فرآیندها را ساده و خودکار می‌کنند، مانند تدارکات، تولید، لجستیک و فروش، که به نوبه خود کارایی را بهبود می‌بخشد و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. به عنوان مثال، سیستم‌های ERP دید بی‌درنگ را به فرآیندهای زنجیره تأمین فراهم می‌کنند و امکان تصمیم‌گیری سریع و بهینه‌سازی را فراهم می‌کنند. به طور مشابه، WMS و TMS به مدیریت و کنترل عملیات انبار و حمل‌ونقل کمک می‌کنند. پاناسونیک (Panasonic)، اوراکل (Oracle)، منهتن اسوسیتز (Manhattan Associates)، اینفور (Infor) و سپ (SAP) نمونه‌هایی از فروشندگان نرم‌افزار زنجیره تأمین هستند. ماهیت فزاینده جهانی زنجیره‌های تأمین امروزی و ظهور تجارت الکترونیک، با تمرکز آن بر تحویل‌های کوچک تقریباً فوری مستقیم به مصرف‌کنندگان چالش‌هایی را، به‌ویژه در لجستیک و برنامه‌ریزی تقاضا، ایجاد می‌کند. استراتژی‌هایی مانند تولید ناب و رویکردهای جدیدتر، مانند برنامه‌ریزی الزامات مواد تقاضامحور، می‌توانند مفید باشند.
فناوری؛ به‌ویژه داده‌های بزرگ، تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده، فناوری اینترنت اشیا، تحلیل‌های زنجیره تأمین، رباتیک و وسایل نقلیه خودران – نیز برای کمک به حل چالش‌های مدرن، از جمله در زمینه‌های ریسک و اختلال زنجیره تأمین و پایداری زنجیره تأمین، استفاده می‌شود. برای مثال، اینترنت اشیا می‌تواند با استفاده از حسگرها برای نظارت بر دمای غذای فاسدشدنی در هنگام حمل‌ونقل، به شفافیت و قابلیت ردیابی کمک کند تا کیفیت و ایمنی غذا افزایش یابد. تحلیل‌ها همچنین می‌توانند به تعیین محل قرار دادن کمدهای هوشمند در مناطق پرجمعیت کمک کنند تا تعداد تحویل‌های تک‌قلمی کاهش یابد و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمتر شود.

بیشتر بخوانید: روش استارتاپ ناب (Lean Startup)

 

رویکردهای رایج در مدیریت زنجیره تأمین

رویکردهای استراتژیک مختلفی برای SCM وجود دارد. شرکت‌ها می‌توانند بر اساس نیازها، بودجه‌ها، قابلیت‌ها و اهداف و اولویت‌های بلندمدت خود، استراتژی‌های مختلفی را دنبال کنند.

• مدیریت زنجیره تأمین ناب
  

این رویکرد بر حذف ضایعات به هر شکل، از جمله موجودی اضافی، حمل‌ونقل غیرضروری و فرآیندهای ناکارآمد تمرکز دارد. هدف، ایجاد یک زنجیره تأمین ساده و مقرون‌به‌صرفه است.

• مدیریت زنجیره تأمین چابک
  

این رویکرد بر پاسخ سریع به تغییرات در تقاضای مشتری و شرایط بازار تأکید دارد. این اغلب شامل اقداماتی مانند تولید سریع دسته‌ای، تجدید سریع و قراردادهای انعطاف‌پذیر با تأمین کنندگان است.

• شش سیگما
  

این رویکرد داده محور است و هدف آن حذف نقص‌ها و کاهش تغییرپذیری در فرآیندهای زنجیره تأمین است. از روش‌های آماری برای شناسایی و حذف علل خطاها و به حداقل رساندن تغییرپذیری در فرآیندهای تولید و کسب‌وکار استفاده می‌کند.

• مدیریت کیفیت جامع (TQM)
  

این رویکرد بر بهبود کیفیت در سراسر زنجیره تأمین، با هدف افزایش رضایت مشتری، تمرکز دارد. این شامل تلاش‌های بهبود مستمر است و اغلب شامل اقداماتی مانند مدیریت کیفیت تأمین کننده و استانداردسازی فرآیند است.

• مدیریت زنجیره تأمین مقاوم
  

این رویکرد بر ایجاد زنجیره تأمینی متمرکز است که بتواند در برابر اختلالات مقاومت کند و با شرایط متغیر سازگار شود. بر شناسایی خطرات احتمالی در زنجیره تأمین و توسعه استراتژی‌هایی برای کاهش آنها تمرکز دارد. این استراتژی‌ها ممکن است شامل تنوع بخشیدن به تأمین کنندگان، ایجاد طرح‌های احتمالی و سرمایه‌گذاری در ابزارهای دید زنجیره تأمین باشد.

• مدیریت زنجیره تأمین سبز
  

این رویکرد بر به حداقل رساندن تأثیر زیست‌محیطی زنجیره تأمین و ترویج مسئولیت اجتماعی متمرکز است. این می‌تواند شامل اقداماتی مانند تأمین پایدار و مشارکت در اقتصاد چرخشی باشد.

• مدیریت زنجیره تأمین دیجیتال
  

این رویکرد از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (ML)، اینترنت اشیا (IoT) و تحلیل پیشرفته برای بهبود جنبه‌های مختلف مدیریت زنجیره تأمین، از جمله پیش‌بینی تقاضا، مدیریت موجودی و تدارکات استفاده می‌کند.

بیشتر بخوانید: شش سیگما چیست؟

 

نقش مدیران زنجیره تأمین

مدیران زنجیره تأمین نقشی حیاتی در حفظ عملکرد روان زنجیره تأمین ایفا می‌کنند. آنها مسئول برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل جریان کارآمد و مؤثر کالاها, خدمات و اطلاعات از نقطه مبدا تا نقطه مصرف هستند.
متخصصان در این نوع مدیریت تمایل دارند با چالش‌های مختلفی، از جمله پیچیدگی روزافزون شبکه‌های زنجیره تأمین جهانی و افزایش تعداد ریسک‌ها و اختلالات، مقابله کنند. افرادی که در این مسیر شغلی هستند، ممکن است استراتژی زنجیره تأمین شرکت را برای تحقق اهداف پایداری نیز هماهنگ کنند. با افزایش تقاضا برای نیروی کار ماهر، بسیاری از شرکت‌ها با کمبود استعداد SCM مواجه هستند. به عنوان مثال، اداره آمار کار ایالات متحده انتظار دارد که نیاز به متخصصان لجستیک تا سال ۲۰۳۲، ۱۸ درصد افزایش یابد – بیش از پنج برابر نرخ رشد پیش‌بینی شده برای همه مشاغل.
مدیران زنجیره تأمین باید درک عمیقی از تمام بخش‌های زنجیره تأمین و مهارت‌های تحلیلی و حل مسئله قوی داشته باشند. آنها ممکن است این تخصص را در SCM از طریق مدارک دانشگاهی (از جمله مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی یا مدارک کارشناسی)، برنامه‌های گواهینامه و تجربه در صنعت کسب کنند. زمینه‌های دانش تخصصی شامل مدیریت پروژه، مدیریت لجستیک، تدارکات، تأمین استراتژیک، مدیریت موجودی و برنامه‌ریزی یا پیش‌بینی تقاضا، همراه با مدیریت عملیات، تجزیه و تحلیل و مدیریت روابط با تأمین کننده است.

نتیجه گیری:

یک زنجیره تامین با سفارش مواد اولیه یا اجزا از یک تامین کننده شروع می‌شود و با تحویل یک محصول یا خدمت نهایی به مصرف‌کننده نهایی پایان می‌یابد. در مدیریت زنجیره تامین، هر حلقه در آن زنجیره ممکن است فرصتی برای افزودن ارزش یا کاهش ناکارآمدی ارائه دهد. یک برنامه SCM به خوبی اجرا شده می‌تواند درآمد یک شرکت را افزایش دهد، هزینه‌های آن را کاهش دهد و سود خالص آن را تقویت کند. مدیریت زنجیره تأمین را می‌توان به طور کلی به پنج مرحله یا حوزه زیر دسته‌بندی کرد:

• برنامه ریزی. با استفاده از تحلیل‌های زنجیره تأمین و ویژگی‌های مدیریت مواد در سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)، سازمان‌ها برنامه‌های استراتژیک برای پاسخگویی به تقاضای مشتری برای محصول و جلوگیری از اثر شلاق ایجاد می‌کنند.
  
• تأمین. سازمان‌ها فروشندگانی را شناسایی و انتخاب می‌کنند که می‌توانند مواد را به روشی ساده و کارآمد مطابق با توافق‌نامه‌ها تأمین کنند. همکاری زنجیره تأمین در این مرحله آغاز می‌شود و در طول فرآیند مدیریت زنجیره تأمین مهم است.
  
• تولید. در این مرحله، محصولات تولید می‌شوند. این شامل برنامه‌ریزی تولید، آزمایش، اطمینان از رعایت الزامات انطباق، بسته‌بندی، ذخیره‌سازی و ترخیص است. احتمالاً ماشین‌های متعددی، به‌ویژه برای شرکت‌های بزرگ‌تر، درگیر هستند و این ماشین‌ها به طور فزاینده‌ای از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) برای کارایی بیشتر استفاده می‌کنند.
  
• تحویل. این مرحله مربوط به لجستیک است و بر رساندن کالاهای نهایی به مصرف‌کنندگان، به هر روش حمل‌ونقلی که لازم باشد، تمرکز دارد. با رشد اثر آمازون، تمرکز بیشتری بر تحویل درب منزل است. اکنون تأکید بیشتری نیز بر رهبران زنجیره تأمین است که از نزدیک با خدمات مشتری همکاری می‌کنند. سیستم‌های مدیریت موجودی و مدیریت انبار به ویژه در این مرحله بسیار مهم هستند.
  
• بازگشت. این مرحله شامل تمام مرجوعی‌های محصول، از جمله محصولات معیوب و محصولاتی که دیگر پشتیبانی نمی‌شوند، می‌شود. مرحله بازگشت همچنین شامل عناصری از مراحل دیگر، از جمله مدیریت موجودی و حمل‌ونقل است.

SCM مؤثر، به بهینه‌سازی این شبکه مربوط می‌شود تا اطمینان حاصل شود که همه چیز به جایی که باید باشد، در زمانی که باید باشد، و تا حد امکان به آرامی، می‌رسد.

 

 

جهت ارتقاء سطح کیفی مقالات و تکمیل مباحث مربوط لطفا نظرات و دیدگاههای خود را در پایان این مقاله درج کنید، همچنین چند مقاله مرتبط با موضوع مدیریت زنجیره تامین برای مخاطبان سایت شریف استراتژی به اشتراک گذاشته شده است. شما میتوانید با ارائه درخواست مشاوره از طریق ارسال فرم، مشاوره رایگان در خصوص کسب و کار خود دریافت نمایید. پس از ارسال درخواست، کارشناسان شریف استراتژی در اسرع وقت با شما تماس خواهند گرفت.